دکوپاژ سینمایی

دکوپاژ سینمایی

معرفی دکوپاژ (تقطیع نما)

دکوپاژ یا تقطیع فیلمنامه یعنی بخش بندی فیلم به نماهای مختلف و ارائه خصوصیات فنی و تکنیکی هر نما.

پس از قطعی شدن فیلم نامه، گروه کارگردانی برگه های (فیش fish) صحنه را تهیه می کند. در این برگه ها معمولا این اطلاعات نوشته می شوند: شماره سکانس و صحنه، داخلی یا خارجی بودن صحنه، روز یا شب، مکان، اشخاص، اشیا، لباس ها، جلوه های ویژه و از این قبیل سپس برگه ها را رج می زنند، یعنی چه؟

یعنی تمام صحنه هایی را که در یک مکان واحد اتفاق می افتند کنار هم قرار می دهند. به این ترتیب مشخص می شود که فیلم در چند مکان فیلم برداری می شود و هر مکان چه ویژگی هایی دارد و در آن به چه امکاناتی نیاز است. بعد از این است که دستیار اول کارگردان و برنامه ریز، با مشورت هم، تعداد و ترتیب جلسه های فیلم برداری را، با توجه به برگه های هر صحنه، تعیین می کنند.

همزمان با این کار، کارگردان مشغول تقطیع (دکوپاژ) هر صحنه است. تقطیع (دکوپاژ) با تدوین (مونتاژ) فرق می کند، تقطیع در ذهن کارگردان انجام می شود، یعنی اندازه هر نما، زاویه دید و نحوه حرکت دوربین و شکل انتقال از هر نما به نمای دیگر را در ذهنش مجسم می کند و بعدا نماها مطابق دکوپاژ او فیلم برداری می شوند و بعد از آن است که تدوین گر، بر روی میز مونتاژ، فیلم های چاپ شده را تدوین می کند.

بعضی از کارگردان های با تجربه حتی نوع عدسی دوربین (لنز lens) را هم مشخص می کنند ولی کارگردان های کم تجربه تر این کار ار به کمک وسیله ای به اسم نمایاب (ویو فایندر، viewfinder) انجام می دهند.

مقاله پیشنهادی: آشنایی با فیلم نامه نویسی و مراحل آن

اهمیت دکوپاژ

انجام دکوپاژ روی فیلم نامه باعث می شود که ضرب آهنگ فیلم و حس و حال آن به بیننده منتقل شود. به طور مثال هرچقدر برش یا تقطیع در فیلم نامه بیشتر باشد طول نماهای فیلم برداری شده کوتاه تر می شود و از زوایه های بیشتری فیلم برداری می شود و حس و حال و هیجان بیشتر به ببینده القا می شود.

نکته مهم در دکوپاژ این است که تقطیع نماها و نحوه اتصال آنها و زاویه بندی آن ها به صورتی باشد که تماشاگر حس بریدگی و پرش ذهنی نداشته باشد و تداوم فیلم را احساس کند، همچنین به صورتی باشد که ذهن و چشم بیننده خسته نشود و نماها به صورتی باشد که نه آنقدرکشدار باشد که مخاطب خسته شود و نه آنقدر کوتاه و سریع باشد که مخاطب سردرگم و گیج شود بنابراین افراط و تفریط در دکوپاژ صدمات زیادی به فیلم ها وارد می کند.

انواع دکوپاژ

دو نوع دکوپاژ داریم:

دکوپاژ عملی: تصمیمات فیلم برداری که توسط کارگردانی سر صحنه گرفته می شود.
دکوپاژ نظری: تصمیماتی که توسط کارگردان قبل از فیلم برداری گرفته می شود و بصورت مکتوب در می آید و در دست عوامل قرار می گیرد.

المان های اصلی دکوپاژ

به طور کلی عوامل زیر در نوشتن یک دکوپاژ نقش دارد:

شماره سکانس
شماره صحنه
شماره پلان
شماره برداشت
شرح مختصری از صحنه
اندازه نما
زاویه نما
حرکت دوربین
دیالوگ و کنش
طراحی مختصری از نما (شبیه استوری برد)
توضیحات کارگردان
وضعیت صدا
وضعیت نور

تقسیم نماها (از نظر اندازه)

نمای بسیار دور (اکستریم لانگ شات L.S)
نمای دور (لانگ شات S)
نمای از زانو (نی شات S) یا نمای هالیوودی آمریکایی
نمای متوسط (مدیوم شات S)
نمای متوسط نزدیک (مدیوم کلوزشات C.S)
نمای نزدیک (کلوزآپ S)
نمای بسیار نزدیک (اکستریم کلوزآپ C.S)

تقسیم نماها (از نظر زاویه دید):

زاویه دید عادی (آی لِوِل E.L)
زاویه دید سرازیر (های اَنگِل H.A)
زاویه دید سر بالا (لو اَنگِل L.A)

کاربرد نمای نزدیک (close up):
برای نمایش احساسات درونی بازیگر مثل خشم و شادی و بی تفات بودن و … به کار می رود.
کاربرد نمای لو انگل (low angle shot):
نشان دادن عظمت و بزرگی موضوع، ایجاد ترس و وحشت، نشان دادن ارتفاع و بلندی ساختمان ها، نقطه دید سوژه از پایین به بالا
کاربرد نمای های انگل (high angle shot):
نشان دادن حقارت و کوچکی موضوع، نقطه دیدن سوژه از بالا به پایین، نشان دادن عمق و گودی اجسام

اندازه، زاویه و نوع حرکت هر نما فقط و فقط باید با توجه به حس و فکر اصلی هر صحنه تعیین شود و نه چیز دیگر هیچ حسنی ندارد که تصویر مدام کج و معوج شود و زوایای عجیب و غریب گرفته شود.

در شکل خیلی حرفه ای کار، کارگردان ها فیلم، آن طور که در ذهن می بینند، نما به نما بر صفحه کاغذ طراحی می کنند (یا کسانی را دارند که این کار را برایشان می کنند) این کار تصور دقیق تری از فیلم به همه عوامل می دهد. معمولا سعی می شود گفتارها، صداهای صحنه، نوع انتقال از نمایی به نمای دیگر و حتی زمان هر نما (در صورت تجربه)‌ در کنار این طرح ها نوشته شود. به این طرح ها، فیلم نما (استوری بِرد story board) می گویند.

دکتر احمد شریعتی

برای اطلاعات بیشتر در مورد دکوپاژ در سینما در هفته نامه دیباگران کلیک کنید.