آشنایی با پیانو مادر سازها

پیانو مشهورترین ساز صفحه کلید دار است و محبوب‌ترین ساز جهان است و در بین موسیقی‌دان ها به دلیل داشتن گستره صوتی فوق‌العاده به مادر تمام سازها مشهور است.

برخورد چکش‌هایی با سیم‌های فلزی در یک جعبه چوبی باعث تولید صدای پیانو می‌شود. چکش‌ها با فشرده شدن کلیدها یا همان کلاویه‌ها حرکت می‌کنند.

سیم‌ها به صفحه‌ای به نام صفحه صدا متصل شده‌است که وظیفه تقویت‌کننده صدا را دارد. بالاترین دامنه صدا در بین سازها البته به جز ارگ کلیسا متعلق به پیانو است.

تاریخچه ساز پیانو

حدود سال 1700 میلادی توسط بارتولومئو کریستافوری در شهر پادووای ایتالیا اختراع شد. قبل از اختراع پیانو هارپسیکورد استفاده می‌شد که پیانوهای اولیه صدا و ظاهری شبیه به آن داشتند.

در سازهای قبلی میزان صدا به شدت ضربه واردشده به کلید وابسته نبود اما در پیانو با ضربه آرام‌تر به کلیدها صدای نرم‌تری ایجاد می‌شد و همچنین ضربه محکم صدای درشت‌تری ایجاد می‌کرد.

همین خصوصیت توجه آهنگ‌سازان قرن هجدهم را سمت پیانو جلب کرد. این ارتقا در ساز هارپسیکورد سبب ایجاد ساز جدیدی به نام پیانو فورته شد و به مرور زمان به شکل امروزی پیانو درآمد که پیانوهای مدرن از اواسط قرن نوزدهم به‌وجودآمدند.

پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی صدای بلند و رسا است و توانایی این ساز در تولید صدا با شدت‌های گوناگون است.
البته این نکته قابل ذکر است که نوازنده‌های سازهای دیگر مانند اسکروتر ارگ نواز آلمانی، سیلبرمن سازنده ساز ارغنون در شکل‌گیری پیانو موثر بودند.

همچنین سازهایی مانند دولسیمیر یا هتبرک که ساختاری مشابه سنتور دارند نیز در ایده اولیه پیانو تاثیر داشت.

در ابتدا، پیانو قیمت بالایی داشت و به همین دلیل متعلق به اشراف بود.
همینطور نواختن پیانو در عموم فقط برای مردان مجاز بود.

در اوایل قرن نوزدهم پیانو به منزل اقشار جامعه راه پیداکرد و همین امر باعث پیشرفت این ساز در موسیقی شد.

نحوه صدا دهی

چکش‌ها در پیانو به وسیله مجموعه‌ای از اهرم‌های ظریف به کلیدهای پیانو وصل می‌شوند و به این مجموعه اهرم‌ها و چکش‌ها عملگر یا همان پیانو گفته می‌شود

که وظیفه آن افزایش شتاب چکش‌ها در برخورد با سیم‌ها و کنترل عکس‌العمل بازگشتی آن‌ها بعد از برخورد با سیم است.
معمولا در سر چکش‌ها لایه‌ای از نمد قرارمی‌گیرد تا کیفیت صدای پیانو بهبود پیداکند.

انواع پیانو

گرند پیانو: گرند پیانو که در ایران با نام پیانو رویال شناخته‌ می‌شود که البته صحیح نیست. معمولا حرفه‌ای‌ترین و همچنین محبوب ترین نوع پیانو است.

در سه طول 145 تا 160 که به آن پیانو بچه می‌گویند. 160 تا 215 با نام مدیوم گرند که اندازه 190 برای تمرین نوازندگان حرفه‌ای بهترین نوع است.

اندازه 200 الی 215 که برای نوازندگی در کنسرت و اجراهای حرفه‌ای مناسب است و با نام آرتیست شناخته می شود.

بزرگ‌ترین نوع پیانو رویال 275 سانتی‌متر طول داردکه کلاویه‌های بیشتری دارد و برای اجرا در سالن‌های پرجمعیت استفاده‌می‌شود و با نام هالف کنسرت و فول کنسرت شناخته‌می‌شود.

پیانو دیواری: برای شروع نوازندگی ساز مناسبی است و معمولا بدنه ای تمام چوبی دارد.

هر چقدر ارتفاع ساز بیشتر باشد، صفحه صدای ساز بزرگ تر و طول سیم ها بیشتر می شود بنابراین پیانو حجم صدای بالاتری دارد و برای نوازندگی حرفه ای مناسب تر است.

پیانو الکتریک یا دیجیتال: صدای نت‌ها در این پیانو از مدل آکوستیک یا کلاسیک الگوبرداری شده‌است و شدت صدا از طریق بلندگوهای داخل ساز کنترل می‌شود.

از نظر شدت کیفیت و صدا با پیانو آکوستیک برابری نمی‌کند ولی به دلیل قیمت و ساخت ساده آن بسیار رواج پیداکرده‌است.

پیانوی چهارگوش: پیانو اسپینت که امروز منسوخ شده‌است.

در واقع کوتاه ترین نوع پیانو دیواری است و جعبه صدای کوچکی دارد و بسیار ساده طراحی شده است به همین دلیل ارزان‌ترین نوع پیانو است.

پیانوکنسول: به پیانوی ماندگار معروف است. این نوع در آموزشگاه ها زیاد دیده می شود و شباهت زیادی به نوع رویال دارد.

ارتفاعی حدود 100 الی 110 سانتی‌متر دارند و بدنه‌ای بسیار محکم و بادوام دارند ضمن اینکه قیمت و دوام خیلی خوبی دارند.

تفاوت انواع پیانو

تفاوت اندازه و شکل پیانو ها: پیانو دیجیتال از تکنولوژی دیجیتال برای تولید صدا استفاده‌می‌کند، در حالی‌که پیانوهای مکانیکی یا آکوستیک از سیستم سیم و چکش استفاده‌ می‌کنند.

صدای این پیانو بر اساس الگوی سمپل است به این معنی که همه نت‌های یک پیانو ساخته‌شده‌اند. صداها در موقع نواخه‌شدن با بلندگوهای پیانو تقویت و سپس پخش می‌شوند.

پیانوهای بزرگ یا گراند که به آن پیانو رویال هم گفته‌می‌‌شود، صدای باشکوه و پرطنینی دارد و در سالن‌های کنسرت و ارکسترهای بزرگ استفاده‌می‌شود. یک پیانو به طور معمول 88 کلید دارد.

نحوه نواختن ساز پیانو

با ضربه نوک انگشتان به کلیدها نواخته‌می‌شود. به دلیل مکانیسم پیانو یک نوازنده می‌تواند هم‌زمان ده نت را بنوازند. در نواختن پیانو محل قرارگیری انگشتان دو دست روی کلیدهای پیانو اهمیت دارد.

نوازنده خودش محل قرارگیری انگشتانش روی کلیدهای پیانو را با توجه به به نت‌های آهنگ تشخیص می‌دهد.

صدای کلیدها به شدت فشار انگشتان در ضربه زدن روی آن‌ها بستگی دارد، اگر انگشتان را روی کلاویه‌ها فشار داده‌شود صدای آرام و پایین ایجاد می‌شود و هر چقدر فشار بیشتری واردشود،

صدای بلندی شنیده می‌شود که به این حالت تاچیس مانس گفته‌می‌شود. مثلا در آهنگ‌های عاشقانه قسمت‌های با احساس زیاد آرام نواخته‌می‌شود و در اوج هیجان موزیک مانند راک و بلوز، شدت بیشتر می‌شود.

کلاویه یا کلیدهای پیانو

همانطور که قبلا گفته شده پیانو کلیدهای سیاه و سفید دارد که با ضربه زدن بر روی آن‌ها یک قطعه اجرامی‌شود.

هر اکتاو در پیانو هفت کلید دارد و برای هر نت در هر اکتاو یک کلید سفید وجود دارد. این کلیدها صدای طبیعی نت را اجرا می‌کنند به همین دلیل به آن‌ها کلیدهای طبیعی گفته‌می‌شود.

در هر دو طرف کلیدهای سفید یک کلید سیاه قرار دارد که کلید سمت راست نت دیز و سمت چپ نت بمل را اجرا می‌کند.

البته در نواختن پیانو همه چیز بستگی به ضربه انگشتان نوازنده دارد که به آن حساسیت به شدت ضربه می‌گویند. شدت ضربه میزان ملایم یا بلند بودن صدا را جدای از نت اجرا می‌کند.

پدال‌ها در ساز پیانو

اهمیت پدال‌های پیانو مانند اهمیت پدال‌های ماشین است. یک نوازنده باید زمان دقیق و نحوه استفاده هر پدال را به خوبی بشناسد.

پدال‌ها روی نت و صدای تولید شده تاثیر می‌گذارد. البته پدال‌ها بر اساس کاربرد و نوع‌شان تاثیر متفاوتی روی صدا دارند. هر پیانو به طور معمول ۲ یا ۳ پدال دارد.

دسته‌بندی پدال‌های پیانو:
پدال دمپر(پدال تقویت): پرکاربردترین پدال که در سمت راست قرار دارد. با گرفتن این پدال دمپرها از سیم جدا می‌شوند.

در واقع تا زمانی که پدال گرفته شده‌باشد صدای ساز قطع نمی‌شود.

این پدال برای تکنیک لگاتو استفاده‌ می‌شود.

در این تکنیک صدای نت‌ها بدون وقفه یا سکوت به هم وصل می‌شود. این پدال با ایجاد ارتعاش در سایر نت‌ها، باعث می‌شود.

وقتی نوازنده در حال اجرای یک نت خاص است، صدای سایر نت‌ها توسط ارتعاش شنیده شود به همین دلیل می‌توان اصطلاح غلظت صدا را برای این پدال به کار برد.

پدال سوستنوتو (پدال وسط): به طور معمول کم کاربردتر از دو پدال دیگر است. این پدال وظیفه نگه‌داشتن برخی نت‌ها را دارد.

در واقع وقتی نوازنده این پدال را فشار می‌دهد تنها صدای همان نت در زمان طولانی‌تر شنیده‌می‌شود و این برخلاف پدال دمپر است که وظیفه طولانی کردن همه نت‌ها را داشت.

پدال کم‌صدا (پدال سافت یا نرم): پدال سمت چپ که اصطلاحا گم صدا و در زبان ایتالیایی اونا کردا (به معنی سیم) گفته می‌شود و برای کم‌کردن و آرام‌کردن صدای نت به‌کار‌می‌رود، البته در انواع مختلف پیانو متفاوت است.

پدال کم صدا در اجرای قطعات وهم‌آلود و پررمز و راز مناسب است.

پیانو و سبک‌های موسیقی مختلف

پیانو به عنوان یکی از ابزارهای موسیقی کلیدی، در سبک‌های مختلف موسیقی نقش مهمی دارد. این سبک‌ها می‌توانند از موسیقی کلاسیک تا جاز و راک پوشش دهند. در زیر به برخی از این سبک‌های موسیقی می‌پردازیم:

موسیقی کلاسیک:

پیانو یکی از ابزارهای اصلی در موسیقی کلاسیک است. از سونات‌ها و کنسرتوها تا کنسرت‌های بزرگ، آثار بزرگانی همچون موتسارت، بتهوون و شوپن از دستاوردهای این سبک هستند.

موسیقی رمانتیک:

در دوره رمانتیسم، پیانو به عنوان ابزاری برای بیان احساسات عمیق و درونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آثاری همچون رپسودی‌های چایکوفسکی و موسیقی کنسرتی شوپن در این دسته قرار می‌گیرند.

موسیقی جاز:

در موسیقی جاز، پیانو به عنوان ابزار اصلی برای ایجاد آکورد و آهنگری استفاده می‌شود. نوازندگانی همچون دوک الینگتون و بیل ایوانز با استفاده از تکنیک‌های پیچیده، این سبک را تحت تأثیر قرار دادند.

موسیقی بلوز:

پیانو در موسیقی بلوز به عنوان ابزار اصلی برای ایجاد ریتم و ملودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوازندگانی همچون ریکیت لینج، ویلی دیکسون و بیگ بیل برونزی همگی در این دسته قرار دارند.

موسیقی راک:

پیانو در برخی از قطعات راک و پاپ نقشی مهم دارد. از التون جان و بیلی جوآل تا جان لنون، پیانو به عنوان یک ابزار اصلی برای ایجاد ملودی و ریتم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

موسیقی سنتی و محلی:

در برخی از موسیقی‌های سنتی و محلی، پیانو به عنوان یک ابزار مهم در اجراهای موسیقی محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از موسیقی‌های کلاسیک چینی تا موسیقی‌های محلی اروپایی، از پیانو به عنوان یک ابزار موسیقی سنتی استفاده می‌شود.

نوازندگان به نام ساز پیانو

از معروف‌ترین نوازندگان جهان می‌توان آرتور روبینشتاین، میتسوکو اوچیدا، سرگئی راخمانینف، موریزیو پولینی، هورویتس، جان ایو تی بوده، موتسارت، ولادمیر اشکنازی، مارتا آرگریچ، فرانتس لیست،

ریختر، آلفرد برندل، دانیل بارنبویم، کلودیو آرائو، بتهوون، شوپن، گلن گولد، مایرا هس، کلارا شومان و لیف او اندسن نام برد.

همچنین از نوازندگان مطرح ایرانی درویش خان، معتمد الدوله یحیائیان، رافی پتروسیان، کیتی امیر خسروی، تانیا آشوت هارتونیان، غلامرضا مین باشیان، امانوئل ملیک اصلانیان،

پپری برکشلی، نوین افروز، محمود مفخم، جواد معروفی، شهرداد، اردشیر و انوشیروان روحانی، کارن همایون‌فر، فریبرز لاچینی، مرتضی محجوبی و منوچهر و ناصر چشم آذر

حقایقی در مورد پیانو

پیانو ساز جدیدی است که قدمتی حدود 316 سال دارد و در سال 1698 توسط بارتولومئو کریستوفری در شهری به نام پادووای ایتالیا ساخته شد.

پیانو مخفف کلمه ایتالیایی پیانو فورته است که پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی با صدای بلند می‌باشد.
پیانو قابلیت بالایی در تولید صداهای گوناگون و متنوع از ملایم و نرم تا قوی با موج بالا را دارد.

در ساختار پیانو حدود 12 هزار قطعه به کار رفته‌است که حدود 10 هزار آن متحرک است. قطعات بسیار ریزی که بی نقص و دقیق کار می‌کنند و کوچکترین خللی در کیفیت صدای تولیدشده‌ ایجاد نمی‌کند.

پیانو به دلیل اینکه می‌تواند محدوده بسیار گشرتده از اصوات را تولیدکند و همینطور ملودی و هارمونی یک قطعه را همزمان اجرا می‌کند، مادرهمه سازها یا سلطان سازها و کامل‌ترین ساز شناخته‌می‌شود.

در پیانوهای اولیه و قبل از اختراع پلاستیک از عاج فیل برای روکش کلیدهای سفید پیانو استفاده می‌شد.

یکی از آثار مشهور نواخته‌شده با پیانو، واریاسیون‌های گلد برگ توسط باخ است.
هایدن، بتهوون و موتزارت آهنگسازان موسیقی کلاسیک هستند که برای پیانو فورته آهنگسازی کرده‌اند.

فلیکس، مندلسون، لیست، روبرت شومان، شوپن و یوهانس برام از سال 2010 به بعد آهنگ‌های بسیار متفاوتی برای پیانو مدرن ساختند.

پیشنهادهایی برای یک نوازنده خوب شدن

گام اول برای اینکه یک نوازنده خوب شوید، علاقه و تلاش مستمر است. تمرین‌های روزانه جزیی از زندگی یک نوازنده است.

خوب گوش دادن و یک شنونده خوب بودن و بعد از آن استفاده از تکنیک‌ها و سبک‌های مختلف یکی از راه‌کارها برای پیشرفت در نوازندگی است.

فیلم‌های نوازندگی اساتید موسیقی را با دقت نگاه کنید و حرکات دست افراد را به خاطر بسپارید.

در ابتدای شروع آموزش کمی انگشتان خشک است به همین دلیل باید صبور باشید و در هنگام تمرین آرام باشید و با آرامش تمرین کنید تا انگشتان به مرور بر روی ساز به آرامی برقصند.

ریتم را جزیی از تمرین‌های اساسی خود قرار دهید زیرا اگر بر روی یک قطعه تسلط کامل نداشته باشد، پایداری ریتم می‌تواند، قسمتی از اشتباهات شما را در نوازندگی بپوشاند.

مثلا در مواردی که از بعضی آکوردها یا نت‌ها مطمئن نباشید، ریتم به شما کمک می‌کند.

در نوازندگی پیانو ابتدا سعی کنید با دست راست بنوازید، سپس دست چپ را تقویت کنید و به تدریج بین انگشتانتان هماهنگی ایجاد کنید و با دو دست بنوازید.

سعی کنید در یک قطعه نت‌های آن‌ را حفظ کنید این به خوب نواختن شما کمک زیادی خواهدکرد. قطعه را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید و کم‌کم قطعات را حفظ کنید.

در نوازندگی باید صبور باشید، مهارت و سرعت در نوازندگی به مرور به دست‌می‌آید.

در ابتدای کار باید سعی کنید آرام و با تمرکز بنوازید زیرا کیفیت کار مهم‌تر از سرعت است، وقتی همه چیز را به خوبی یادگرفتید به تدریج سرعت خود را افزایش دهید.

حتما زیر نظر استاد و با استفاده از کتاب‌های آموزشی شروع به نواختن کنید تا به عنوان یک فرد تازه کار قطعه‌های مناسبی را شروع کنید.

زیرا برای آموزش ابتدایی شما نمی‌توانید از هر قطعه ای شروع کنید باید از قطعه‌های ساده شروع کنید.

موسیقی ابزاری برای آرامش روح و روان شماست و باید از نواختن آن لذت ببرید.

در ابتدا سعی کنید قطعاتی را که دوست دارید بنوازید و در طول تمرین با اشتباهی نباید دلسرد شوید.

در سایت (dibagaran7.ir) می توانید به اخبار بیشتری دست پیدا کنید.

سایت فرهنگ سازان می تواند به شما در دست یابی به مقاله های هنری و فرهنگی کمک کند.

مشاوره رایگان برای ثبت نام رشته های موسیقی و آشنایی با ساز پیانو

همه روزه به جز ایام تعطیل با تلفن 42646861-031

شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 الی 12 و 15:30 الی 20
پنج شنبه از ساعت 8 الی 14