ترتیب قرار گیری سازها در گروه نوازی| آموزشگاه موسیقی ارغوان

ترتیب قرار گیری سازها در گروه نوازی

چگونگی قرارگیری و ترتیب سازها و نوازنده‌ها در گروه‌های نوازی به موضوعی پرداخته می‌شود که ممکن است برای علاقه‌مندان به نوازندگی در گروه جذاب باشد. آیا نواختن در گروه برای انواع سازها و نوازندگان مختلف فرصت‌ها و چالش‌های متفاوتی ایجاد می‌کند؟ مقاله حاضر تلاش دارد تا به این سوالات پاسخ دهد و با بررسی گسترده‌ای روی موضوع گروه‌های نوازی، خوانندگان را با این مفهوم آشنا کند.

نگاهی به تاریخچه گروه‌های نوازی در موسیقی ایران حاکی از آن است که همواره تک نوازی و همراهی آواز با نوازندگی گروهی موجود بوده‌اند. مطالعات در حوزه موسیقی، کتب یا مقالاتی را که به طور خاص به بررسی جنبه‌های حرفه‌ای گروه‌های نوازی پرداخته باشند، به سادگی پیدا نمی‌شود. یکی از نخستین کتبی که به صورت جامع به بررسی گروه‌نوازی پرداخته، می‌تواند کتاب موسیقی کبیر فارابی باشد که در آن به طور دقیق از گروه‌نوازی و نواختن به صورت دونوازی با ساز عود سخن گفته شده است.

برای شرکت در کلاس های اموزش موسیقی کلیک کنید

نگاهی به تاریخچه گروه نوازی

در سندی که به عنوان قدیمی‌ترین مدرک درباره گروه‌نوازی ایرانی شناخته می‌شود، به هزاره چهارم قبل از میلاد باز می‌گردد. این سند مربوط به یک مهر سنگی است که با نام “مهر چغامیش” شناخته می‌شود و در طی یک کاوش باستان‌شناسی در تپه‌ی تاریخی چغامیش کشف و معرفی شد. بر روی این مهر، تصویری از گروه نوازندگان کنار یک خواننده آواز درج شده است.

این تصویر ترسیمی نمادین از گروه‌نوازی با سازهای بادی، ضربی و زهی را به تصویر می‌کشد و این اولین سند تاریخی است که نشان می‌دهد موسیقی به شکل گروهی به نمایش درآمده و شباهت زیادی به اجرای ارکسترهای امروزی دارد. علاوه بر این، مشابه‌های دیگری از تصاویر گروهی نوازندگان مربوط به دوران ساسانی نیز در نقشه‌برجسته‌ی طاق بستان کشف شده است.

برای نواختن در یک گروه موسیقی توجه به چه نکاتی اهمیت دارد

برای شرکت در یک گروه موسیقی، توجه به چند نکته اساسی از اهمیت بالایی برخوردار است. نواختن در یک گروه موسیقی نیازمند هماهنگی و تعامل مثبت اعضای گروه است. اعضای گروه باید با همکاری برای دستیابی به هدف مشترک تلاش کنند و در این فرآیند، هیچ اعضایی از دیگران مهم‌تر نیستند. عملکرد هر فرد بر روی حفظ ساختار گروه و دستیابی به هدف نهایی تأثیرگذار است. ایجاد هماهنگی و انسجام در اجراها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

یکی از نکات حیاتی در نوازندگی گروهی توجه به اهداف گروه و فهم صحیح نقش ویژه‌ای که هر نوازنده در این ساختار دارد، می‌باشد. هماهنگی علاقه‌ها و اهداف اعضا، به عنوان یک دل و هم‌هدف شدن، اساسی است و تمرین و هماهنگی در این زمینه نقش بسزایی ایفا می‌کند. تلاش برای موفقیت گروهی و تحقق اهداف مشترک از اهمیت بسیاری برخوردار است و هر نوازنده باید به این مسئله توجه ویژه‌ای داشته باشد.

نوازندگی در گروه نیاز به آموزش و تمرین دارد؟

در یک گروه نوازی حرفه‌ای، هر نوازنده نیازمند بهبود مهارت‌هایی است که ارتباط و هماهنگی اجرا را تقویت کند. این اجراها نیازمند تمرکز گوش، تمایل به یادگیری سایر سازها و برقراری ارتباط بصری با دیگر نوازندگان هستند. نوازنده درگیر موسیقی خودش و همچنین سازهای دیگری که در گروه نواخته می‌شوند باید شود و با سایر هم نوازان ارتباط بصری برقرار کند.

این تلاش برای ارتباط چشمی و شناخت دقیق موسیقی هم‌نوازان، می‌تواند به اجرای بدون نقص و هماهنگ کمک کند، مخصوصا در آکوردهایی که بدون لیدر اجرا می‌شوند. در مواردی که یک لیدر رهبری دارد، حرکات و اشارات بدنی او می‌توانند جایگزین ارتباط چشمی بین نوازندگان شوند و منجر به بهبود عملکرد و اجرا شوند.

برای اطلاع بیشتر در مورد سازهای موسیقی، مقالات را در مجله علمی موسیقی بخوانید

چینش و ترتیب سازها در گروه نوازی

با وجود اختلافات ذائقه و سلیقه هنرمندان، در گروه نوازی ترتیب نشستن نوازندگان معمولاً بر اساس الگوهای استانداردی صورت می‌گیرد. این ترتیب معمولاً به صورت متناسب با فرکانس‌های صدایی که هر ساز تولید می‌کند، انتخاب می‌شود. به عنوان مثال، صدای سنتور از جمله پایین‌ترین فرکانس‌هاست و در قسمت ملودی قرار دارد؛ بنابراین معمولاً در گوشه‌های سالن جای می‌گیرد.

همچنین، جایگاه نوازنده و ساز در گروه نوازی برای بهبود شوت‌های صوتی نیز حائز اهمیت است، به عنوان مثال، شوت صدای سنتور به سمت بالا و اطراف و شوت صدای تار به سمت مقابل ترجیح داده می‌شود، که این ترتیب به شکل صحیحی بر روی چیدمان ساز تأثیر می‌گذارد

همچنین، موضوع بعدی که در این زمینه مهم است، نحوه گرد نشستن نوازندگان است. اگرچه چیدمان خطی در موسیقی ایرانی رایج است، اما در گروه نوازی، این الگوی خطی وجود ندارد. این مسأله نشان می‌دهد که نوازندگان به شکلی گرد نشسته‌اند تا همه به طور مساوی در اجرای موسیقی شرکت کنند.

نوازندگان در گروه نوازی، علاوه بر لذت بردن از اجرا، باید به نکات خاصی توجه کنند. این موارد می‌توانند به شکل بسیاری از لحاظ‌های اجرایی تأثیر بگذارند و برای خود و شنوندگان لذت بخش باشند.