نقش گسترده موسیقی در سینما
آنچه در این مقاله می خوانید:
نقش موسیقی در سینما
موسیقی هنری متعالیست که همواره هم به تنهایی و هم در تلفیق با هنرهای دیگر کاربرد زیادی دارد،
موسیقی فیلم از مهمترین و تاثیرگذارترین کاربردهای این هنر است که در برخی از موارد به فیلم جانی دوباره و جذابیتی بیهمتا میدهد و در روایت و وصف داستان و ریتم فیلم نقشی مهم ایفا میکند.
همانگونه از نام موسیقی فیلم پیداست به قطعاتی که منحصرا برای فیلم ساخته میشوند و روی آن قرار میگیرند موسیقی متن یا فیلم گفته میشود.
از آنجایی که در خود مدیوم فیلمی محدودیتی وجود ندارد در موسیقی فیلم نیز هیچگونه محدودیتی برای استفاده از آلات مختلف و یا سبکهای متنوع وجود ندارد.
آغاز تاریخ موسیقی فیلم را میتوان موازی با پیداش سینما دانست.
در ابتدای تاریخ سینما فیلم ها صدا نداشتن و یا به صورت صامت به نمایش گذاشته میشدند یا در کنار فیلم نوازندهای موسیقیای مینواخت و هرچه که نوازنده تبحر بیشتری در اجرا و هماهنگی با تصویر داشتند
مردم بیشتر به فیلمهای جذب میشدند پس از گذشت زمان و کشف قابلیتهای سینمایی و عناصر تاثیرگذار در آن اهمیت موسیقی فیلم بیشتر شد،
هرچند که هیچگاه هنر سینما هنری کاملا صامت تلقی نشده است و موسیقی و صدا همواره بخشی جداناشدنی از آن بودهاند و سینما نیازمند آن است.
از سینماگرانی که بسیار به صدا و موسیقی اهمیت میدادند میتوان به سرگئی آیزنشتاین کارگردان مشهور روس و از پرچمداران جنبش مونتاژ شوروی اشاره کرد
او برای ایجاد حس تشابه و روابط ریتمیک بسیار از موسیقی در فیلمهای صامت و مصوت خود استفاده میکرد.
آرون کوپلند آهنگساز مشهور درباره موسیقی فیلم میگوید:«دوست دارم تماشاگران در ابتدا یک فیلم را همراه با موسیقی ببینند.
برای بار دوم آن را بدون حضور موسیقی تماشا کنند. پس از آن و در سومین بار دوباره آن فیلم را به همراه موسیقی نظاره کنند.
در آن هنگام فکر میکنم آنها به تصور واضحی دست خواهند یافت که موسیقی برای فیلم چه میکند».
با اینحال ایراداتی به موسیقی فیلم نیز گرفته میشود از جمله آنها این است که برخی عقیده دارند موسیقی فیلم فرم منسجمی ندارد
و تنها درصورتی دارای ارزش هنری و کیفی بالایی میشود که بتواند در عین حفظ کردن فرم خود با فرم دراماتیک فیلم نیز ارتباط مناسبی برقرار کند.
یکی از تمهیداتی که کیفیت کار موسیقی فیلم را بالا میبرد این است که آهنگساز یک تم مشخص بسته به فیلمنامه و نظر کارگردان برای کار خود انتخاب میکند
و سپس آن را با واریاسونهای متفاوت اجرا میکند و باعث میشود تم فیلم بسته به صحنههای متفاوت ظاهری متفاوت پیدا کند.
تاریخچه موسیقی فیلم در ایران به سالهای ابتدایی ورود سینماتوگراف و شکلگیری سینما برمیگردد،
اولین فیلم ایرانیای که در آن از موسیقی فیلم استفاده شد فیلم «شیرین و فرهاد» از عبدالحسین سپنتا بود که موسیقی آن را مصطفی نوریانی با ویولن اجرا کرد
اما به طور جدی و رسمی استاد مرتضی حنانه در فیلم «دجله» محصول سال 1333 موسیقیای مختص برای فیلم ساخت و در سال 1348
فیلم «قیصر» با موسیقی متن اثر استاد اسفندیار منفرد زاده به موسیقی فیلم رسمیت بیشتری بخشید.
انواع موسیقی فیلم
در یک فیلم از انواع و اقسام موسیقی استفاده میشود که هرکدام برای ماقصد خاصی بهکار میروند، در ادامه این مطلب به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
- موسیقی اتمسفریک: موسیقیای که بسته به اتمسفر و حال و هوای فیلم ساخته میشود و سعی در قابلدرکتر فضا برای مخاطب دارد،
- مثلا برای ارائه بهتر اضطراب و ترس از موسیقی خاصی استفاده میشود.
- موسیقی پسزمینه: موسیقیای که برای پر کردن پسزمینه و بدون هدف خاصی استفاده میشود.
- موسیقی تم شخصیت: موسیقیای که برای یک شخصیت خاص استفاده میشود و هربار با شنیدن آن شخصیت خاصی مجسم میشود.
- تمهای محلی: موسیقیای که مختص به یک منطقه و با پخش شدن آن منطقه خاصی در ذهن مخاطب تداعی میشود، مانند موسیقیهای شرق دور و یا موسیقی کشورهای عربی و ترکی.
- موسیقی متن اصلی: موسیقیای که توسط آهنگسازان اختصاصا برای یک فیلم ساخته میشود و در آن بهکار میرود.
- موسیقی واقعی: موسیقیای که در خود فیلم پخش میشود و منبع پخش کننده آن دیده میشود یا مشخص است مانند صدای رادیو در فیلم و یا آواز خواندن یکی از شخصیتها.
- موسیقی انتخابی: موسیقیهایی که قبلا ساخته شدهاند و کارگردان از آنها در جهت اهداف خود در فیلم استفاده میکند. مانند پخش شدن قطعه موسیقی مشهوری در فیلم.
علاوه بر موارد ذکر شده موسیقیهای دیگری نیز استفاده میشوند که کارگردان در فیلم نامه و دکوپاژ و یا حتی مرحله پس تولید و تدوین از آنها برای تاثیرگذاری هرچه بیشتر فیلم خود استفاده میکند.
میتوان گفت سینما و موسیقی تاثیری متقابل بر یکدیگر دارند، با وجود اینکه قدمت موسیقی دهها برابر هنر سینماست اما نمیشود تاثیر و همهگیری سینما را نادیده گرفت
علاوه بر آن سینما ویژگیهایی مختص به خود دارد که در سایر هنرها بسیار کمتر دیده میشود و هنرهایی که با آن ادغام میشوند
میتوانند از آنان سود ببرند، برای مثال سینما روابط ریتمیک در روایت دارد و این ویژگیاش به موسیقی نیز توانایی بیشتری در روایت میدهد یا ریتم تدوینی سینما میتواند با ریتم موسیقی هماهنگ شود
و طول نماها و روابطشان با یکدیگر عملی مشابه نتها و فواصل و گام در موسیقی دارد.
آهنگسازان مشهور در سینما
هرچند که آهنگسازان فیلم در اغلب مواقع به اندازه کارگردان و بازیگران مشهور نمیشوند با این حال این حقیقت ارزش کارهایشان را پایین نمیآورد. در ادامه چند آهنگساز مشهور در حوزه سینما را معرفی میکنیم.
انیو موریکونه
او که بیشتر بهخاطر آهنگسازیهایش برای فیلمهای وسترن شناخته شده است آهنگسازی فیلمهایی چون «ماموریت»، «خوب، بد، زشت» و «برای یک مشت دلار» را در کارنامه هنری خود دارد.
جانی گرینوود
او که گیتاریست بند راک ریدیوهد است موسیقی فیلمهای مشهور و فاخری چون «خون بهپا خواهد شد» و «رشته خیال» را ساخته و در آخرین کار خود برای فیلم پرجنجال «اسپنسر» آهنگسازی کرده است.
جان ویلیامز
کمتر کسی پیدا که به سینما علاقهمند باشد و نام جان ویلیامز به گوشش نخورده باشد.
موسیقی فیلمهای مهم و خاطره انگیزی چون «جنگ ستارگان»، «آروارهها»، «سوپرمن»، «ایندیانا جونز»، «پارک ژوراسیک و «هری پاتر» تنها چند کار از کارهای اوست.
هانس زیمر
هانس زیمر نیز از دیگر آهنگسازان مشهور سینماست که بسیاری با او آشنایی دارند و حتی گاهی اوقات فیلمها را بهخاطر آهنگسازی او دنبال میکنند
موسیقی فیلم «دزدان دریایی کارائیب» از کارهاییست که کمتر کسی پیدا میشود که آن را نشنیده باشد.
این آهنگساز بهنام با کارگردان مشهور کریستوفر نولانن نیز همکاری کرده و موسیقی متن فیلمهای «شوالیه تاریکی»، «دانکرک» و «بین ستارهای» از کارهای اوست.
در سایت (dibagaran7.ir) می توانید به اخبار بیشتری دست پیدا کنید.
سایت فرهنگ سازان می تواند به شما در دست یابی به مقاله های هنری و فرهنگی کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.