آشنایی با اصول رشته کارگردانی تئاتر
آنچه در این مقاله می خوانید
آشنایی با اصول رشته کارگردانی تئاتر
تئاتر از سری فعالیت‌ها و مدیوم‌های هنری است که به دلیل خاصیت دراماتیک خود علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب می‌کند، بسیاری از مردم پس از تماشا و لذت بردن از یک تئاتر خوب آن را رها می‌کنند و دیگر به عواملی که مسبب پدید آمدن آن شده‌اند فکر نمی‌کنند اما علاقه‌مندان حقیقی تئاتر به تمام جزئیات ریز و درشت اهمیت می‌دهند و از تاثیر هر یک از افراد دست اندر کاران هستند و به آن احترام می‌گذارند.
بدون شک از مهم‌ترین افراد در روند ساخت یک تئاتر کارگردان آن است، کارگردان شخصی است که وظیفه ایجاد هماهنگی بین تمام افراد گروه را بر عهده دارد، او مانند یک رهبر تمام عوامل را به بهترین شکل در کنار هم قرار می‌دهد تا بهترین بازدهی را داشته باشند یعنی در حقیقت کارگردانی در تئاتر به فعاليت هايي گفته می‌شود که به منظور هدايت و ايجاد هماهنگي در روند و فعاليت و تمرين بازيگران انجام می‌شود. نظارت و رسيدگي به امور صحنه، کارکنان فني، عوامل صحنه لباس و گريم از جمله کارهایی هستند که یک کارگردان تئاتر ملزم به انجام آن آنهاست.
تاریخچه کارگردانی نمایش
علی رغم قدمت طولانی هنر تئاتر اصطلاح “کارگردان تئاتر” واژه و مفهمومی نسبتا جدید به شمار می‌آید. نمایش به صورت مستند از چند سده پیش از میلاد مسیح آغاز شد و در تمدن یونان به اوج خود رسید در آن زمان نویسنده نمایش نامه شخصی بود که همه چیز را در یک نمایش تعیین می کرد و حتی در گاهی اوقات وظایف دیگری چون طراحی صحنه و یا ساخت ماسک و گریم را خود انجام میداد. با گذشت چندیدن قرن هنر تئاتر هم‌پا با سایر فنون و علوم پیشرفت کرد.
کلمه “کارگردانی تئاتر” براي نخستين بار 1825 سال پس از میلاد مسیح در کشور آلمان بر روي بروشورهاي تبليغاتي درج شد و البته 10 سال زمان برد تا اين اصطلاح به عنوان يک کلمه با ارائه يک تعريف رسمي وارد فرهنگ لغت شود.
آنچه که در آن زمان از کارگردانی تئاتر تعریف شده بود به معنی اداره کردن کليه امورات مربوط به صحنه تئاتر و مدير و هماهنگ کننده کليه امورات چه فنی و چه هنری براي به صحنه بردن و اجراي يک تئاتر بود. هرچند با گذشت زمان ما شاهد این هستیم که تعاریف متنوع و متفاوتی برای کارگردانی تئاتر ارائه داده شده‌اند اما می‌توان گفت آنچه که ما در حال حاضر به عنوان معنای “کارگردانی تئاتر” می‌شناسیم
عبارت است از فردي که به گردآوري عوامل مناسب با تخصص هاي مورد نياز برای اجرا، رهبري و هدايت فعاليت هاي هر يک از اين عوامل انتخاب شده در راستاي به اجرا در آوردن يک اثر نوشتاري یا همان نمایش نامه مي پردازد. این عوامل که از آنها نام برده شده تمام افرادی هستند که در فرایند به اجرا در آوردن کار نقشی دارند، چه گروه بازیگران (یا شخص بازیگر) و چه فردی که مسئول برق‌کشی صحنه است. کارگردان می‌بایست که در راستا هدف و ایده خود با آنان گام بردارد و و با تدبیر خویش بهترین نتیجه را برنامه‌ریزی کند.
وظایف کارگردان تئاتر
شرح وظايف اوليه کارگردان تئاتر در زمانی که تازه اصطلاح کارگردانی تئاتر مطرح شده بود آن چنان که شایسته بود قانون‌مند و معین و خط کشي شده نبود اما انجام و نظارت بر بسياري از کارها مربوط به تئاتر من جمله آماده کردن صحنه تئاتر و سالن تماشاگران، نظارت و کمک به بازيگران به منظور اجراي نقش به نحو احسن، سازمان دهي به بخش امور اداري، و مهم‌تر از همه داشتن یک تماشاخانه یا حق مالکیت بر آن و اداره مقولات اقتصادي مربوط به آن همگی بر عهده کارگردان بود.
اما با گذر زمان وپرداختن بیشتر به تئاتر وظایف کارگردان نیز به تبعیت از سایر عناصر در تئاتر تخصصی‌تر و قانون‌مند تر شد.
برخی از کارگردان های تئاتر می توانند با توجه به نوع، ساختار، فرم و اندازه تئاتر نقش مدیر یا تهیه کننده را ایفا کنند. هر چند که این افراد صرفا ملزم به انجام این کارها نیستند و درصورت داشتن شرایط میتوانند از اشخاص مختلف برای بخش‌های مختلف کار مانند تهیه‌کنندگی استفاده کنند، در حقیقت افراد علاقمند به تئاتر میتوانند در کنار مدیری که هدایت تئاتر را بر عهده دارد، نمایش نامه‌های مختلف را انتخاب و بسته به ذوق و سلیقه هنری خود برای آن برنامه ریزی کنند و تلاش کنند که اثر نوشتاری را در قالبی دیداری و نمایشی به اجرا در آورند.
همانطور که قبل‌تر اشاره شد در گذر زمان مباحثی از قبيل تامين بودجه و حساب و کتاب‌های اقتصادی برای عناصری چون سالن و غيره از حيطه کاري و شرح وظايف کارگردانان تئاتر خارج شد و در عوض انجام تخصصي‌تر برخي از امور از قبيل انتخاب متن و تجزيه و تحليل آن، انتخاب بازيگران و رهبري آنان، طراحي حرکات در صحنه، نظارت بر کيفيت دکور و صحنه، موسيقي، نور و افکت‌های صوتی و تصویری، نظارت بر طرح و اجرا که همگی بیشتر جنبه هنری کار را در بر می‌گیرند
به شرح وظايف کارگردانان اضافه شد، با ایجاد محدودیت در وظایف کارگردان افراد و عوامل جدیدی به پروسه ساخت نمایش وارد شدند که این اتفاق باعث شد تا میزان حساسیت بر اجرای هر یک از مراحل بالا برود و افراد با تخصص های مربوطه در حوزه‌ای که می‌بایست نقش داشته باشند فعالیت کنند. همانطور که گفته شد، وظایف یک کارگردان می‌تواند با کارگردانی دیگر متفاوت باشد اما به طور کسی می‌توان فعالیت‌های ضروری یک کارگردان را در موارد زیر خلاصه کرد.
سازماندهی کردن و کنترل تمرینات بازیگران، برنامه ریزی و بودجه بندی برای نیازها، ارتباط و همکاری با بازیگران و تیم اجرایی، هماهنگی با تیم خلاقیت، تیم تولید و تولید کنندگان و سایر تیم‌ها، ترجمه و تفسیر یک متن نمایشی، همکاری با نویسندگان مختلف از طریق برگزاری ورکشاپ‌های جذاب، تجزیه و تحلیل متن نمایشی برای عوامل، توضیح محتوا و انجام تحقیقات مربوط به ایده و نوع اجرا، برگزار کردن آزمون‌ها و گزینش‌های مختلف و با کیفیت برای انتخاب تیم، انتخاب و استخدام طراحان خبره در زمینه هنرهای دراماتیک، انتخاب گروه موسیقی و هماهنگی با آهنگساز و نوازندگان.
ویژگی های یک کارگردان تئاتر
یک کارگردان تئاتر می‌بایست که در زمینه هنر تئاتر دانش و آگاهی کامل داشته باشد و نکات ساختاری آن و زیبایی‌شناسی تئاتری را به درستی بداند تا بتواند با تکیه بر آنها کیفیت کار عوامل و درون کاری را به درستی بسنجد. یک کارگردان تئاتر علاوه بر داشتن اطلاعات تئوری کامل می بایست که روحیه‌ای عمل‌گرا داشته باشد و دانشی که دارد را به کار ببند
او همچنین می‌بایست که از شخصیتی اجتماعی و دارای اعتماد به نفس برخوردار باشد که بتواند با افراد و شخصیت‌های مختلف کار بکند و با آنها به خوبی کنار بیاید و حتی در صورت لزوم رابطه میان افراد مختلف را درست بکند تا با کمک یکدیگر اجرا را همان گونه که در ذهن دارند به روی صحنه ببرند. یک کارگردان باید از روحیه رهبری قوی داشته باشد که بار مسئولیت را به خوبی کنترل کند و در میانه راه دچار سستی و کم کاری نشود.
به طور کلی بخش اعظم از آنچه که در اجرای نهایی یک گروه تئاتر می‌بینیم حاصل دسترنج گروه‌های متعدد است که بدون شک کارگردان تئاتر در صدر این افراد وجود دارد. کارگردانان با کسب مهارت و بالا بردن قوه خلاق خود می توانند کیفیت تولیدات خود را بالا ببرند، یک کارگردان هرگز نباید از تجربه کردن ابایی داشته باشد و باید که با اعتماد به نفس در مسیر اهداف خود گام بردارد تا اثری با کیفیت و دارای ارزش هنری تولید کند.
از پایگاه خبری تحلیلی دیباگران دیدن فرمایید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
زندگی نامه برترین نقاش های تاریخ
حنجره های طلایی
آشنایی با تکنیک های عکاسی پرتره
تکنیک های کادربندی در عکاسی
تمرین های انفرادی بازیگری
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.